Τάσος Φιλαλήθης, Ομότιμος Καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής: Τι λέει για την πανδημία και τη διαχείριση αυτής, το σύστημα υγείας και το εμβόλιο

Το evima.gr εν μέσω της παμνδημίας εξασφάλισε συνέντευξη με τον κ. Τάσο Φιλαλήθη, Ομότιμο Καθηγητή Κοινωνικής Ιατρικής – Προγραμματισμού Υγείας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Ιατρικής.

 Σε μια εποχή όπου τα πάντα έχουν αλλάξει μπροστά στον αόρατο εχθρό που λέγεται COVID-19, ο καθ ύλην αρμόδιος μιλά στη Ματίνα Ρέτσα για τον άγνωστο αυτό ιό, την πορεία του στη Χώρα μας, τα προβλήματα που δημιούργησε στο σλυστημα Υγείας, πως ανταποκρίθηκε η περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας σε αυτή την πανδημία αλλά και για τα εμβόλια.

Διαβάστε τι λέει στο evima.gr και τη δημοσιογράφο Ματίνα Ρέτσα

Αναστάσιος Φιλαλήθης: Το δεύτερο κύμα της πανδημίας COVID-19 δημιούργησε στη χώρα μας μια δύσκολη κατάσταση, καθότι ο αριθμός των κρουσμάτων, των εισαγωγών στα νοσοκομεία και στις ΜΕΘ και, δυστυχώς, των θανάτων αυξήθηκε σημαντικά. Όμως, με τα μέτρα προφύλαξης και με το απαγορευτικό που ξεκίνησε στις 9 Νοεμβρίου η κατάσταση βελτιώνεται, έστω με βραδείς ρυθμούς. Τα δεδομένα δείχνουν ότι η «χαλάρωση» στη διάρκεια των εορτών, εις πείσμα του απαγορευτικού, επιβράδυνε τη βελτίωση αλλά δεν αυξήθηκαν οι διασωληνωμένοι, ούτε ο ημερήσιος αριθμός των θανάτων. Θα έλεγα ότι η χώρα είναι σε καλό δρόμο και μπορεί, μετά τα δημοτικά σχολεία και τα καταστήματα, να ανοίξουν με προσοχή και άλλες δραστηριότητες. Σε κάθε περίπτωση, ας μην ξεχνάμε ότι η εμπειρία της Ελλάδας στο πρώτο κύμα ήταν εξαιρετική και στο δεύτερο κύμα είναι λιγότερο οδυνηρή από άλλες χώρες της Ευρώπης.

Αναστάσιος Φιλαλήθης: Η πανδημία έφερε στην επιφάνεια τρεις σημαντικές διαχρονικές αδυναμίες των υπηρεσιών υγείας της χώρας. Αναφέρομαι στο θέμα των ΜΕΘ, της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας. Συγκεκριμένα, έγινε αντιληπτό ότι οι κλίνες ΜΕΘ που είχε η χώρα δεν επαρκούσαν ούτε σε «κανονικές» εποχές, πόσο μάλλον στις συνθήκες της πανδημίας. Ευτυχώς ο αριθμός τους αυξήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα και προσλήφθηκε το απαραίτητο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό. Στην ΠΦΥ φάνηκε η έλλειψη ενός οργανωμένου δικτύου οικογενειακών ιατρών στις αστικές περιοχές, οι οποίοι θα έπρεπε να αναλάβουν την παρακολούθηση των ασθενών που έχουν προσβληθεί από τον κορωνοϊό, έχουν ήπια συμπτώματα και δεν χρειάζεται να εισαχθούν στο νοσοκομείο. Στις μη-αστικές περιοχές αυτήν την παρακολούθηση την κάνουν τα Κέντρα Υγείας, ακόμη και με τις χρόνιες ελλείψεις προσωπικού που έχουν. Η εμπειρία της πανδημίας πρέπει να οδηγήσει στην αναδιοργάνωση της ΠΦΥ στις αστικές περιοχές με πυρήνα το θεσμό του Γενικού-Οικογενειακού Ιατρού.

Το τρίτο θέμα, που με απασχολεί ακριβώς με την ιδιότητα του Προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Ιατρικής είναι η προσφορά των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών. Είναι οι υπηρεσίες που παλιότερα υπάγονταν στο Νομίατρο και έχουν την ευθύνη της επιτήρησης της υγείας του πληθυσμού, της πρόληψης και της προαγωγής της υγείας, της ιχνηλάτησης των περιστατικών με λοιμώδη νοσήματα και των εμβολιασμών. Στις επείγουσες συνθήκες της πανδημίας δεν εντάχθηκαν στο εγχείρημα της αναχαίτησης της εξάπλωσης του ιού, καθότι φάνηκε ότι δεν διαθέτουν το απαραίτητο ιατρικό και επιστημονικό δυναμικό. Κατά συνέπεια την ιχνηλάτηση ανέλαβε ο ΕΟΔΥ σε  συνεργασία με την Πολιτική Προστασία. Κατά τη γνώμη μου θε έπρεπε να εμπλακούν και οι Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών. Από την άλλη, είναι σημαντικό ότι πριν ενάμιση χρόνο δημοσιεύθηκαν δυο Υπουργικές Αποφάσεις που επανιδρύουν την ειδικότητα της Δημόσιας Υγείας – Κοινωνικής Ιατρικής, δηλαδή την ειδικότητα που έχει ακριβώς ως αντικείμενο της τη διαχείριση των ασθενειών σεεπίπεδο πληθυσμού, άρα και τον έλεγχο μιας επιδημίας ή μιας πανδημίας σαν αυτή που ζούμε. Πρόσφατα μάλιστα άνοιξαν και θέσεις ειδικευομένων ιατρών για να ξεκινήσει η εκπαίδευση νέων επιστημόνων στο αντικείμενο. Ευελπιστώ ότι αυτό το νέο ξεκίνημα θα αποδώσει καρπούς και θα αποκτήσει η χώρα επαρκή αριθμό νέων ιατρών που θα έχουν τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται σε παρόμοιες καταστάσεις.

Αναστάσιος Φιλαλήθης: Η Στερεά Ελλάδα γνωρίζω ότι έχει πληγεί λιγότερο από όμορες Περιφέρειες και σε κάποια φάση λειτουργούσε ως «ανάχωμα» στην επέκταση της πανδημίας από την Βόρεια Ελλάδα προς το Νότο. Δυστυχώς εμφανίστηκαν συρροές κρουσμάτων σε συγκεκριμένες περιοχές, αλλά αυτές περιορίστηκαν και περιορίζονται χωρίς να επεκταθούν ευρύτερα. Πιστεύω ότι σε αυτό το αποτέλεσμα συνέβαλε το γεγονός ότι με απόφαση του Περιφερειάρχη κ. Φάνη Σπανού επικεφαλής της ομάδας διαχείρισης της πανδημίας ορίστηκε ο ιατρός Δημόσιας Υγείας κ. Αγάλος Φωτόπουλος, με τον οποίο συνεργάζομαι στο ΔΣ της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Ιατρικής. Έχει μεγάλη σημασία να κατευθύνει την ιχνηλάτηση, και όχι μόνο αυτήν, ιατρός με εξειδικευμένες γνώσεις στο αντικείμενο της Δημόσιας Υγείας που επιπλέον γνωρίζει τις τοπικές συνθήκες και καταστάσεις.

Αναστάσιος Φιλαλήθης: Με τον εμβολιασμό κατά του COVID-19 διαφαίνεται «το φως στο τέλος του τούνελ». Είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα, θα τολμούσα να πω ακόμη και καθοριστικό για την αναχαίτηση της πανδημίας. Η επιστημονική κοινότητα κατάφερε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς καμία έκπτωση στην ασφάλεια, να φτιάξει μια σειρά εμβολίων με πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα. Επίσης, οι αρχές που είναι αρμόδιες για την έγκρισή τους, στην περίπτωση της ΕΕ ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων,  ο ΕΜΑ, επιτάχυναν κι’ αυτές τις σχετικές διαδικασίες έγκρισης, και πάλι χωρίς καμία έκπτωση στις προϋποθέσεις και στα κριτήρια έγκρισης. Απλά, και στις δυο περιπτώσεις έτρεξαν παράλληλα διαδικασίες που διαφορετικά γίνονται διαδοχικά. Έτσι έχουμε ήδη δυο εμβόλια, αναμένουμε άμεσα το τρίτο και ευελπιστούμε ότι σύντομα θα έχουμε και άλλα. Όταν αυξηθεί αντίστοιχα ο ρυθμός παραλαβής των δόσεων από τη χώρα μας, θα μπορεί να αυξηθεί και ο ρυθμός των εμβολιασμών στην πράξη. Αναμφίβολα είναι ένα τεράστιο εγχείρημα, που πρέπει να πετύχει ώστε μέχρι το καλοκαίρι να έχουμε την απαιτούμενη συλλογική ανοσία που θα οδηγήσει στην επιστροφή στην κανονικότητα, ακόμη και αν δεν είναι το 100% της προ του κορωνοϊού κανονικότητας.

Αναστάσιος Φιλαλήθης: Ο επιχειρησιακός σχεδιασμός του εμβολιασμού έχει ανατεθεί στις Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ) και ήδη προχωράει. Όμως, όπως ανέφερα νωρίτερα, οι εμβολισμοί ήταν και παραμένουν, ένα από τα βασικά καθήκοντα των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών. Θα μπορούσαν να συνδράμουν την προσπάθεια κατευθύνοντας τις ομάδες εμβολιασμού σε περιοχές και πληθυσμούς που έχουν ιδιαίτερες ανάγκες, καθότι γνωρίζουν τις τοπικές συνθήκες. Επίσης, μπορούν να αναλάβουν σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση του πληθυσμού για τα εμβόλια, έτσι ώστε να μειωθούν οι φόβοι και οι αμφισβητήσεις που υπάρχουν. Για παράδειγμα, στην Κρήτη, ο Αντιπεριφερειάρχης Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Πολιτικής, κ. Λάμπρος Βαμβακάς, με τον οποίο έχω την τιμή να συνεργάζομαι, οργανώνει, σε συνεργασία με τα ΔΣ των Ιατρικών, Οδοντιατρικών και Φαρμακευτικών Συλλόγων της Περιφέρειας, μια σειρά διαδικτυακών επιστημονικών εκδηλώσεων, όπου Καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης ενημερώνουν τα μέλη των συλλόγων για την πανδημία και για τα εμβόλια. Σχεδιάζονται αντίστοιχες εκδηλώσεις που θα απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό. Ο εμβολιασμός πρέπει να πετύχει και πρέπει όλοι μας να ενώσουμε τις δυνάμεις μας σε αυτήν την προσπάθεια.

Ποιος είναι ο Αναστάσιος Φιλαλήθης

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Ε. ΦΙΛΑΛΗΘΗΣ
Ο Αναστάσιος Φιλαλήθης είναι Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής – Προγραµµατισµού Υγείας
στο Τµήµα Ιατρικής του Πανεπιστηµίου Κρήτης και ∆ιευθυντής Σπουδών του ΠΜΣ στην
∆ηµόσια Υγεία και ∆ιοίκηση Υπηρεσιών Υγείας.
Γεννήθηκε το 1949 στο Αµµάν Ιορδανίας. Πήρε πτυχίο Ιατρικής από το King’s College
Hospital Medical School, University of London (1973), διδακτορικό από το Πανεπιστήµιο

Αθηνών (1978) και Master από το London School of Hygiene and Tropical Medicine
(1981). Είναι Ειδικός Παθολόγος (1979) και µέλος του Βασιλικού Κολεγίου των Παθολόγων
(1980).
Είναι κάτοχος του τίτλου AKC (Associate of King’s College) και του έχει απονεµηθεί
τιµητική διάκριση από το Faculty of Public Health, Medical University of Sofia (2007). Το
2010–2001 διετέλεσε Αντιπρύτανης Υποδοµών και Φοιτητικής Μέριµνας του
Πανεπιστηµίου Κρήτης.
Υπηρετεί στον Τοµέα Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστηµίου Κρήτης από τον ∆εκέµβριο
1985 και από το 1988 είναι ∆ιευθυντής του Εργαστηρίου Προγραµµατισµού Υγείας του

Πανεπιστηµιακού Γενικού Νοσοκοµείου Ηρακλείου. ∆ιδάσκει στα ΠΜΣ της ∆ηµόσιας Υγείας,
της Βιοηθικής και της Γενικής Ιατρικής και είναι Συντονιστής Εκπαίδευσης της ειδικότητας
της Γενικής Ιατρικής στην Υγειονοµική Περιφέρεια Κρήτης.
Πριν το διορισµό του στο Πανεπιστήµιο Κρήτης, εργάστηκε στην παθολογία στην Αγγλία και

στην Ελλάδα (1973-1980) και διετέλεσε (1980) λέκτορας Παθολογίας του Πανεπιστηµίου
του Λονδίνου. Το 1982-1985 ήταν µέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Κεντρικού
Συµβουλίου Υγείας.
Έχει συµµετάσχει, ως εκπρόσωπος της Ελλάδας, ως εµπειρογνώµων ή ως σύµβουλος, σε
συµβούλια, επιτροπές και συναντήσεις εργασίας του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας (WHO)
και της Επιτροπής (Commission) της ΕΕ. Το 1994-1999 διετέλεσε Σύµβουλος ∆ηµόσιας
Υγείας του Ευρωπαϊκού Γραφείου του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας. Επίσης, έχει
συµµετάσχει σε επιτροπές και συµβούλια του Υπουργείου Υγείας και του Κεντρικού
Συµβουλίου Υγείας.
Η έρευνα του και οι δηµοσιεύσεις του είναι στα πεδία της έρευνας υπηρεσιών υγείας, της
εκτίµησης των αναγκών υγείας, της πολιτικής υγείας, της Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας

και της Ιατρικής Εκπαίδευσης. Έχει επανειληµµένα προσκληθεί να συµµετάσχει ως οµιλητής
σε αυτά τα θέµατα σε Ελληνικά και ∆ιεθνή Συνέδρια.