Άγγελος Μπαγιάτης-Κορωνοϊός: Τεστ αντοχής για τη συνεκτικότητα της Ευρώπης

Γράφει ο Άγγελος Μιχ. Μπαγιάτης
Απόφοιτος του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης ΕΚΠΑ

Ζούμε την επιτομή του αναπάντεχου. Εντελώς ξαφνικά και σχεδόν βίαια η παγκόσμια πανδημία έφερε παντού τα πάνω κάτω. Μπροστά λοιπόν σε αυτόν τον μεγάλο κίνδυνο αισθανόμαστε όλοι αδύναμοι. “Μένουμε σπίτι” και τηρούμε όλους τους κανόνες ασφαλείας, όχι μόνο για την ατομική μας προστασία, αλλά και για το συλλογικό καλό. Ζούμε ένα αγχωτικό παρόν και βλέπουμε μπροστά μας ένα αβέβαιο μέλλον. Οφείλουμε λοιπόν να δείξουμε τεράστια προσοχή για να βγούμε δυνατοί από αυτήν τη δοκιμασία, έχοντας όμως και την πρέπουσα υπομονή για ό,τι ακολουθήσει.
Μέχρι στιγμής η εικόνα που σχηματίζεται στη χώρα μας σχετικά με την εξάπλωση του ιού θεωρείται αισιόδοξη. Για ακόμη μία φορά αποδεικνύεται ότι οι Έλληνες όταν θέλουν, μπορούν να είναι πραγματικά ενωμένοι και πειθαρχημένοι. Τα αυστηρά μέτρα της κυβέρνησης δείχνουν να δημιουργούν ένα μεγάλο δίχτυ προστασίας για όλους. Οι λίγες ανώριμες συμπεριφορές δεν πρέπει να χαρακτηρίσουν το σύνολο. Πέραν όμως από το υγειονομικό ζήτημα και όλες αυτές τις επιστημονικές πληροφορίες που ακούμε και διαβάζουμε παντού, ακολουθούν σκέψεις και συζητήσεις που έχουν να κάνουν με τις μετέπειτα επιπτώσεις αυτής της πρωτόγνωρης κατάστασης στην οικονομία, την κοινωνία, τις διεθνείς σχέσεις, τις αγορές κτλ. Η Ελλάδα είναι μία μικρή χώρα που με τα λιγοστά μέσα που διαθέτει παλεύει να βγει από την κρίση. Στο κομβικό αυτό σημείο εμφανίστηκε ο επικίνδυνος νέος ιός, επιφέροντας κυριολεκτικά την απόλυτη “παγωμάρα”.
Σκεπτόμενοι λοιπόν την επόμενη μέρα, οι ενδείξεις, οι έρευνες και οι θεωρίες σχετικά με τις οικονομικές επιπτώσεις είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές. Θεωρείται βέβαιο ότι οι συνέπειες το επόμενο διάστημα θα είναι μεγαλύτερες της οικονομικής κρίσης του 2008-9. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο είναι πραγματικά απαραίτητο η χώρα μας να είναι προετοιμασμένη και μάλιστα να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στις ευρωπαϊκές διεργασίες και διαπραγματεύσεις των επόμενων ετών. Η πανδημία είναι αδιαμφισβήτητα μία σκληρή τραγωδία αλλά παράλληλα είναι άγνωστο και ποιοι άλλοι κίνδυνοι μπορούν να την ακολουθήσουν.
Όλα λοιπόν δείχνουν ότι ο κορωνοϊός μπορεί να αποτελέσει μία βόμβα στα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα κρίνει στην ουσία και το μέλλον της. Τα τελευταία χρόνια η Ευρώπη έχει περάσει πολλές κρίσεις σχετικές όχι μόνο με την οικονομία, αλλά και με τη συνεκτικότητά της. Οι ευρωσκεπτικιστές διαχρονικά βρίσκουν πολλά μελανά σημεία και κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Η οικονομική ανισότητα των κρατών, ο συγκεντρωτισμός εξουσιών σε λίγες ισχυρές χώρες, η αδυναμία αποτελεσματικής διαχείρισης του προσφυγικού-μεταναστευτικού ζητήματος και η έλλειψη κοινωνικής αλληλεγγύης αποτελούν τα κυριότερα αυτών.
Εννέα χώρες που αντιπροσωπεύουν το 57% του ΑΕΠ της ευρωζώνης ζητούν από την πρώτη στιγμή την έκδοση ευρωομολόγου για την καταπολέμηση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού. Οι χώρες αυτές, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, έχουν καταστήσει σαφές ότι η ευρωπαϊκή οικονομία θα αντέξει μόνο αν υπάρχουν δραστικές παρεμβάσεις, που όμοιές τους δεν έχουν ξαναυπάρξει. Η ελληνική οικονομία μετά από δέκα πολύ δύσκολα χρόνια λιτότητας, θα υποστεί ακόμη ένα πολύ μεγάλο σοκ με άγνωστες συνέπειες. Η επιθυμητή έκδοση ενός ειδικού ευρωομολόγου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας αποτελεί μία ελπιδοφόρα παρέμβαση, που θα αποδείξει στην πράξη την ενότητα της Ε.Ε αλλά και την αποτελεσματικότητά της απέναντι σε μεγάλες κρίσεις. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα. Το ιδανικό που μοιάζει όμως πολύ μακρινό.Η ισχυρή Γερμανία, η Ολλανδία και άλλες χώρες αρνούνται κατηγορηματικά και η αλήθεια είναι ότι έχει χαθεί ήδη η πρώτη μάχη.
Τις προηγούμενες μέρες, έγινε πολλή συζήτηση για τις διεργασίες και τις εντάσεις στα Eurogroups αλλά κυρίως για την απόφαση της Πέμπτης. Οι Υπουργοί Οικονομικών κατέληξαν σε συμφωνία τριών μέτρων και μάλιστα προσπάθησαν πολύ επίμονα να τη βαφτίσουν “σωτήρια” με πρόβλεψη για: α) δυνατότητα δανειοδότησης κρατών-μελών από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας μόνο όμως για υγειονομικούς σκοπούς, β) δυνατότητα δανειοδότησης επιχειρήσεων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και γ) το ταμείο SURE για την επιδότηση κυβερνήσεων για τη στήριξη της εργασίας.
Η ουσία όμως είναι ότι ειδικά για τις χώρες του νότου και για τις χώρες που ζουν πιο έντονα τον εφιάλτη του κορωνοϊού, όλα αυτά που αποφασίστηκαν είναι απλώς “ημίμετρα” για τις πρώτες επείγουσες ανάγκες. Ποια είναι όμως η πρόβλεψη για το μέλλον; Πως θα ανασυνταχθούν οι οικονομίες και κυρίως πως θα παραμείνουν βιώσιμα τα χρέη ορισμένων χωρών; Μήπως απλώς αποφεύγεται ο “ξαφνικός θάνατος” αλλά δε γνωρίζουμε καθόλου την πραγματική πορεία του ασθενή; Όσο κι αν επικοινωνιακά προσπαθούν να φανεί ιστορική και βαρυσήμαντη η απόφαση για τις εθνικές οικονομίες, η πραγματικότητα είναι ότι είναι κατώτερη των περιστάσεων. Όταν όλος ο πλανήτης κλονίζεται από μία κρίση τέτοιας έκτασης, η Ευρώπη δεν είναι δυνατόν να συνεχίζει τις πολιτικές λιτότητας. Η αλληλεγγύη πρέπει να αποδειχθεί με γενναίες πράξεις.
Είναι σίγουρο ότι το επόμενο διάστημα θα υπάρξουν πολλές ακόμη συζητήσεις, διαπραγματεύσεις και εντάσεις. Ακόμη άλλωστε δε γνωρίζουμε ακριβώς τι θα αφήσει πίσω της αυτή η πανδημία. Ενδεικτική και πολύ σημαντική είναι η δήλωση του πρώην Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνγερ: “Ο χρόνος για την έκδοση κορωνο-ομολόγων δεν έχει ακόμα ωριμάσει. η ιδέα των κορωνο-ομολόγων στο τέλος θα επικρατήσει. Η Ευρώπη πρέπει να συνεχίσει να εργάζεται προς αυτόν τον στόχο και να καταστήσει σαφές στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, την Ιταλία και την Ισπανία, ότι το κάνουμε”.
Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, βλέπουμε ότι όλα τα κράτη – μέλη μπορούν να σε συνεργαστούν και να συμφωνήσουν σε οποιοδήποτε επίπεδο, όπως στην τήρηση των κανόνων για τον περιορισμό της πανδημίας, αλλά όταν η συζήτηση μεταφέρεται στα οικονομικά της ένωσης, όλα αλλάζουν. Ο επιτυχής περιορισμός των τραγικών συνεπειών αυτής της έκτακτης κατάστασης θα κριθεί από τη θέληση των ευρωπαίων ηγετών, από τις πιέσεις που θα ασκηθούν και από τις εξελίξεις των επόμενων μηνών όχι μόνο σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Θέλουν μία Ευρώπη των πολλών μνημονίων και της δυσαρεστημένης κοινής γνώμης με σίγουρη ημερομηνία λήξης ή μία ενωμένη Ευρώπη με μηχανισμούς αλληλοστήριξης και αντιμετώπισης των μεγάλων κρίσεων; Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Οι υποχωρήσεις θα πρέπει να αφορούν όλες τις χώρες.
Το σίγουρο είναι ότι ζούμε μία περίοδο που θα καλύψει πολλές σελίδες σε μελλοντικά βιβλία της ιστορίας. Μετά από όλα αυτά οι αλλαγές θα είναι πολλές και σε διάφορα επίπεδα. Κάποιες θα είναι απότομες και άλλες σταδιακές. Ας κρατήσουμε την αισιοδοξία μας και ο χρόνος θα δείξει.

https://thecaller.gr/opinion/koronoios-test-antochis-gia-ti-sinektikotita-tis-evropis/