Νίκος Κανέλλος στο evima-Σκέψεις για τη δημιουργία Πανεπιστημιακών Τμημάτων στη Σκύρο

Του Νίκου Κανέλλου,Επιστημονικού Συνεργάτη Πανεπιστημίου Αιγαίου

Μερικές σκέψεις για τη δημιουργία (ή μεταφορά)Πανεπιστημιακών Τμημάτων στη Σκύρο.

Η Σκύρος θεωρείται από πολλούς το νησί της πολεμικής αεροπορίας. Η σημαντική στρατηγική της θέση είναι ο βασικότερος λόγος για τον οποίο αποτελεί μέχρι και σήμερα το ορμητήριο των φρουρών του Αιγαίου, που με θάρρος και αποφασιστικότητα αντιμετωπίζουν την καθημερινή τουρκική προκλητικότητα. Η Σκύρος προσφέρει αρκετά επιχειρησιακά οφέλη καθώς βρίσκεται κυριολεκτικά στην «καρδιά» του Αιγαίου. Για παράδειγμα, τα Mirage 2000-5 και τα F16 έχουν τη δυνατότητα να πετούν περισσότερη ώρα πάνω από το Αιγαίο κατά τη διάρκεια των αναχαιτίσεων, όταν σε μια πλήρη εμπλοκή οι Τούρκοι δεν έχουν παραπάνω από έξι λεπτά χρόνο για να επιστρέψουν με ασφάλεια πίσω, λόγω καυσίμων.

Ωστόσο, η γεωγραφική θέση της Σκύρου εμφανίζει κι άλλαπλεονεκτήματα που δε σχετίζονται μονάχα με στρατιωτικούς σκοπούς. Δηλαδή, ενώ τοποθετείται στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Σποράδων, απέχει μόλις 35 χλμ. από την Εύβοια, στην οποία ανήκει και διοικητικά, γεγονός που την καθιστά εύκολα προσβάσιμη σε κάθε επισκέπτη. Η Σκύρος συνδέεται ακτοπλοϊκά και αεροπορικά με την υπόλοιπη Ελλάδα. Από το λιμάνι της Κύμης το πλοίο της γραμμής χρειάζεται μόλις 1 ώρα και 40 λεπτά περίπου για να διανύσει την απόσταση μέχρι το νησί, με πολύ οικονομικό εισιτήριο, ενώ τα δρομολόγια με το αεροπλάνο εκτελούνται τρεις φορές την εβδομάδα σε επίσης πολύ χαμηλές τιμές. Ταυτόχρονα, η Σκύρος διακρίνεται για την πλούσια παράδοση, την τέχνη και την ιστορία της. Μάλιστα, πολλά από τα παραδοσιακά έθιμα που προέρχονται από τους αρχαιοτάτους χρόνους, συνεχίζουν να τηρούνται μέχρι και σήμερα.

Αρκετοί διερωτώνται αν η Σκύρος, λόγω των παραπάνω συγκριτικών πλεονεκτημάτων, θα μπορούσε να φιλοξενήσει κάποιο πανεπιστημιακό τμήμα ή σχολή, είτε στο πλαίσιο του Πανεπιστημίου Αιγαίου είτε μέσω του αναβαθμισμένου ΤΕΙ Ψαχνών, όπου από πέρσι λειτουργούν πέντε νέα τμήματα: (1) Τμήμα Αεροδιαστημικής Επιστήμης & Τεχνολογίας της Σχολής Θετικών Επιστημών (80 εισακτέοι), (2) Τμήμα Τεχνολογιών Ψηφιακής Βιομηχανίας της Σχολής Θετικών Επιστημών (184 εισακτέοι), (3) Τμήμα Διαχείρισης Λιμένων & Ναυτιλίας της Σχολής Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών (184 εισακτέοι), (4) Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών & Κινηματογράφου της Σχολής Οικονομικών & Πολιτικών Επιστημών (80 εισακτέοι), (5) Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης, Αγροδιατροφής και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων της Σχολής Αγροτικής Ανάπτυξης, Διατροφής & Αειφορίας (80 εισακτέοι).

Θα προσπαθήσω να απαντήσω στο σχετικό ερώτημα, στο εάν δηλαδή μπορεί να αποτελέσει ρεαλιστική πρόταση η ίδρυση ή η μεταφορά πανεπιστημιακών τμημάτων στη Σκύρο, κατέχοντας τρεις ιδιότητες: αυτή του Σκυριανού πολίτη, του απόφοιτου του Πανεπιστημίου Αιγαίου και, αυτή τη στιγμή, του Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου (στη Χίο). Και χωρίς, φυσικά, να αποσκοπώ σε κάποιο πολιτικό ή οικονομικό όφελος. Καταρχήν, θα πρέπει να εξετάσουμε το ζήτημα ξεκινώντας από το θέμα των υποδομών. Υπάρχουν αυτή τη στιγμή οι απαιτούμενες εγκαταστάσεις που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν την ακαδημαϊκή κοινότητα; Εστιάζοντας στην πρακτική που (αρχικά) ακολουθήθηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το οποίοήδη λειτουργεί από το 1984 και σήμερα αποτελείται από 6 Σχολές και 18 Τμήματα σε συνολικά 6 νησιά (Μυτιλήνη, Χίο, Σάμο, Ρόδο, Σύρο και Λήμνο), τα πρώτα χρόνια αξιοποιήθηκαν υπάρχοντα κτίρια προκειμένου να λειτουργήσουν αίθουσεςδιδασκαλίας. Δε χρειάστηκε, λοιπόν, να κατασκευαστούν νέες εγκαταστάσεις, αφού χώροι που για πολύ καιρό μέναν ανεκμετάλλευτοι και μαράζωναν, αξιοποιήθηκαν στο έπακρο. Μέχρι και παλιά κλειστά ξενοδοχεία που είχαν περιέλθει στην κατοχή του Κράτους, χρησιμοποιήθηκαν για να καλύψουν τις ανάγκες στέγασης των φοιτητών.

Με το πέρασμα των χρόνων δημιουργήθηκαν νέες πιο σύγχρονες υποδομές, ενώ σημειώθηκε σημαντική ανάπτυξη στις τοπικές οικονομίες από τον σχηματισμό καινούριων επιχειρήσεων, που με τη σειρά τους οδήγησαν στην εμφάνιση νέων θέσεων εργασίας. Σίγουρα, όμως,παρουσιάστηκαν και σοβαρές δυσκολίες, ιδιαίτερα στην αρχή της ίδρυσης του Πανεπιστημίου. Διότι, ας μη κρυβόμαστε, πολύς κόσμος αντιμετώπισε -και συνεχίζει να βλέπει- με καχυποψία, ίσως και φόβο, αυτή την προσπάθεια. Αξίζει να σημειώσω εδώ ότι ο αείμνηστος Κώστας Σοφούλης, ένας εκ των θεμελιωτών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, περιέγραψε τα εμπόδια που εμφανίστηκαν στα νησιά κατά το πρώτο διάστημα λειτουργίας του Πανεπιστημίου, στο βιβλίο του με τίτλο: «Για το σύγχρονο δημόσιο πανεπιστήμιο», Τυπωθήτω (1997). Από την άλλη, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αντιμετωπίζουν την εν λόγω προοπτική ως μια μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής (π.χ. από τη δημιουργία περισσότερων ενοικιαζόμενων δωματίων και χώρων εστίασης). Σε τέτοιες περιπτώσεις, νομίζω ότι καλό είναι να βλέπουμε πως εξελίχθηκαν τα πράγματα σε άλλα μέρη που έγιναν αντίστοιχες προσπάθειες. Έτσι ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι να περιορίσουμε τα προβλήματα που ενδεχομένως προκύψουν, και να πολλαπλασιάσουμε τα πιθανά οφέλη.

Πάντως, πέρα από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι από τα γειτονικά Ψαχνά, όπου το ΤΕΙ αποτελεί πλέον παράρτημα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, έπειτα από την ανωτατοποίηση όλων των ΤΕΙ, είναι ίσως ευκολότερη η μεταφορά ορισμένων τμημάτων στο νησί μας. Αυτό θα βοήθαγε ίσως και στην αποσυμφόρηση της εκεί περιοχής, ενώ θα έδινε ταυτόχρονα τη δυνατότητα να δούμε αν θα μπορούσε η Σκύρος να απορροφήσει τη φοιτητική κοινότητα σε ένα πολύ μικρότερο εύρος απ’ ότι συμβαίνει στα Ψαχνά. Η προοπτική δημιουργίας ή μεταφοράς πανεπιστημιακών σχολών στη Σκύρο μπορεί ναφαίνεται ουτοπική για κάποιους ή ρεαλιστικό σενάριο καισυνάμα μεγάλη ευκαιρία για κάποιους άλλους. Αν θέλετε την προσωπική μου άποψη, δε σας κρύβω ότι μου αρέσει πολύ που στο νησί μας δεν υπάρχει αυτή η πολυκοσμία και η βαβούρα που επικρατεί σε άλλα νησιά τους καλοκαιρινούς μήνες. Ωστόσο, με στενοχωρεί που βρισκόμαστε ακόμα πολύ πίσω σε επίπεδο υποδομών και συνολικής ανάπτυξης. Το Πανεπιστήμιο θα έδινε ζωή στο νησί, όχι μόνο το καλοκαίρι, αλλά όλο το χρόνο. Κι αν ποτέ μετουσιωθεί σε πράξη το συγκεκριμένοσενάριο, θα πρέπει να γίνει με προσοχή και σε μικρή κλίμακα. Με πανεπιστημιακά τμήματα που το περιεχόμενο τους να ταιριάζει με την παράδοση της Σκύρου. Σε κάθε περίπτωση, εγώ δηλώνω παρών σε οποιαδήποτε συζήτηση μπορεί να γίνει σχετικά με αυτό το θέμα, με γνώμονα πάντα το καλό του τόπου μας.