Πόσο πρέπει να μας ανησυχεί η ευλογιά των προβάτων; Τι απαντά ο ΕΟΔΥ

Η ευλογιά του προβάτου είναι πολύ μεταδοτική νόσος με σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο. Οφείλεται στον ιό sheepox (γένος Capripoxvirus, οικογένεια Poxviridae), προσβάλλει τα πρόβατα και δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο. Αποτελεί διαφορετικό νόσημα από εκείνο της ευλογιάς της αίγας, που οφείλεται σε συγγενή ιό (goatpox) και από το λοιμώδες έκθυμα των προβάτων, το οποίο προκαλείται από ιό της ίδιας οικογένειας αλλά διαφορετικού γένους (Parapoxvirus).

Μεταδίδεται κυρίως με την άμεση επαφή μεταξύ μολυσμένων ζώων, αερογενώς μέσω σταγονιδίων ή ρινικών εκκριμάτων κατά την αναπνοή ή μέσω των δερματικών τους αλλοιώσεων. Μπορεί να μεταδοθεί και μηχανικά μέσω σταβλόμυγων ή μέσω ανθρώπων που μεταφέρουν τον ιό π.χ. με τα παπούτσια, τα ρούχα ή τα χέρια τους ή μολυσμένου εξοπλισμού. Ο ιός αποβάλλεται με τις εκκρίσεις των ασθενών ζώων, με το σάλιο, το γάλα, τα ούρα και τα κόπρανα και βρίσκεται στις δερματικές αλλοιώσεις. Παρουσιάζει ιδιαίτερη ανθεκτικότητα στο περιβάλλον και μπορεί να επιβιώσει για πολλούς μήνες σε αποξηραμένα εκκρίματα, δερματικές κρούστες και οργανικά υλικά ακόμα και σε άδειους στάβλους.

Αρχικά τα ζώα εκδηλώνουν πυρετό, κατάπτωση και μειωμένη όρεξη.. Παρουσιάζουν οφθαλμικό και το ρινικό έκκριμα δίνοντας την εντύπωση ήπιας αναπνευστικής νόσου. Μετά από 2-4 ημέρες εμφανίζονται δερματικές αλλοιώσεις κυρίως στα άτριχα σημεία του σώματος. Οι αλλοιώσεις αυτές αρχικά εμφανίζονται ως ερυθρές κηλίδες, οι οποίες στη συνέχεια μεταπίπτουν σε φυσαλίδες και φλύκταινες. Τα ποσοστά θνητότητας της νόσου κυμαίνονται σε μέτρια επίπεδα (0-30%) όμως τα πρόβατα έχουν πολύ χαμηλές αποδόσεις σε γάλα και κρέας, εξαιτίας της μειωμένης όρεξής τους.

Σε περίπτωση υποψίας της νόσου η αρμόδια Δ/νση Κτηνιατρικής της περιοχής λαμβάνει δείγματα από τα ζώα, τα οποία εξετάζονται σε εξειδικευμένο δημόσιο εργαστήριο. Βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας γίνεται εκρίζωση, δηλαδή αρχικά θανατώνονται όλα τα ζώα της περιοχής που έχει πληγεί, κι έπεται η υγειονομική ταφή τους (μέθοδος stamping out). Η στρατηγική της εκρίζωσης (stamping out), δηλαδή η θανάτωση και υγειονομική ταφή των μολυσμένων κοπαδιών, σε συνδυασμό με περιορισμούς των μετακινήσεων και με τα ανάλογα μέτρα βιοασφάλειας αποτελούν και το επίσημο πρωτόκολλο της ΕΕ για την αποτελεσματική διαχείριση της νόσου.

Τον Αύγουστο του 2024 η νόσος επανεμφανίστηκε στην Ελλάδα και εξαπλώθηκε στη Θράκη, στην Κεντρική και την Ανατολική Μακεδονία, τη Θεσσαλία, τη Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο. Μέχρι τον Αύγουστο του 2025 θανατώθηκαν περισσότερα από 250.000 ζώα. Στις περιοχές αυτές απαγορεύτηκαν οι μετακινήσεις των ζώων, θεσπίστηκαν ζώνες προστασίας και επιτήρησης και εφαρμόστηκαν αυστηρά μέτρα βιοασφάλειας.

Η ευλογιά των προβάτων δεν αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, καθώς δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο. Επίσης,, δεν υπάρχει στο γάλα και στο κρέας των μολυσμένων ζώων και δεν αλλοιώνει ποιοτικά τα τρόφιμα αυτά. Ωστόσο αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τον κτηνοτροφικό τομέα εξαιτίας των σοβαρών οικονομικών επιπτώσεων που έχει.