Αυτός είναι ο μισθός που θα λαμβάνει ο Πάπας Λέων ΙΔ’

Αν και η ανάληψη της ύψιστης αυτής θέσης φέρει αδιαμφισβήτητο κύρος και παγκόσμια ακτινοβολία, δεν συνοδεύεται από προσωπικό οικονομικό όφελος — τουλάχιστον με την έννοια που ισχύει για τα περισσότερα δημόσια ή εκκλησιαστικά αξιώματα.

Σε αντίθεση λοιπόν με την κοινή αντίληψη, ο Πάπας δεν λαμβάνει συμβατικό μισθό. Κι αυτό γιατί όπως αναφέρει η Daily Mail, η ίδια η Αγία Έδρα αναλαμβάνει την πλήρη κάλυψη των αναγκών του: από τη διαμονή και τη σίτιση, μέχρι την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τη μετακίνηση και τα ζητήματα ασφάλειας. Ο ρόλος του Ποντίφικα νοείται πρωτίστως ως πνευματική αποστολή και όχι ως επαγγελματική σταδιοδρομία.

Ο προκάτοχός του, Πάπας Φραγκίσκος, αποτέλεσε το απόλυτο παράδειγμα αυτής της προσέγγισης: απέρριψε οποιοδήποτε προσωπικό εισόδημα, παρά το γεγονός ότι θα μπορούσε —θεωρητικά— να λαμβάνει έναν συμβολικό μισθό της τάξης των 2.500 ευρώ τον μήνα. Προτίμησε, όμως, να ζήσει σύμφωνα με τις αρχές του ομώνυμου Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, προτάσσοντας τη λιτότητα και την ταπεινότητα.

Ο πλούτος του Βατικανού και η «ατομική» αξία του Πάπα

Παρότι δεν διαθέτει προσωπική περιουσία ή τραπεζικό λογαριασμό με τον παραδοσιακό τρόπο, η συνολική αξία των παροχών που απολαμβάνει ο Πάπας εκτιμάται —κατά προσέγγιση— σε περίπου 15 εκατομμύρια ευρώ. Η εκτίμηση αυτή δεν αφορά προσωπική ιδιοκτησία, αλλά την αξία των υπηρεσιών και των υποδομών στις οποίες έχει αποκλειστική πρόσβαση.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η διαμονή σε επίσημες κατοικίες, η χρήση κρατικών και ιδιωτικών οχημάτων, η κάλυψη για ταξίδια υψηλού επιπέδου και η παροχή φιλανθρωπικών κονδυλίων. Μια ενδεικτική πράξη του Πάπα Φραγκίσκου ήταν η δωρεά 200.000 ευρώ για τη στήριξη κρατουμένων στη Ρώμη, κίνηση που υπογράμμισε τον ρόλο του Ποντίφικα ως φορέα κοινωνικής δικαιοσύνης, παρά προσωπικής πολυτέλειας.

Το Βατικανό ως οικονομική οντότητα

Το κράτος του Βατικανού, αν και μικρό σε έκταση, διαθέτει αξιοσημείωτη οικονομική πολυπλοκότητα. Η χρηματοδότησή του προέρχεται από ποικίλες πηγές: δωρεές πιστών (με πιο γνωστή την «Πέντα του Πέτρου»), επενδύσεις, εισπράξεις από τουριστικά αξιοθέατα — κυρίως τα παγκοσμίου φήμης μουσεία του — και έσοδα από ενοικιάσεις ακινήτων.

Η ετήσια συλλογή της «Πέντας του Πέτρου» αγγίζει τα 23 εκατομμύρια ευρώ, με τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Ιταλία να πρωταγωνιστούν στις εισφορές. Ωστόσο, τα οικονομικά του Βατικανού δεν είναι απρόσβλητα από κρίσεις: το 2023 καταγράφηκε λειτουργικό έλλειμμα της τάξης των 82 εκατομμυρίων ευρώ, γεγονός που ώθησε τον Πάπα Φραγκίσκο σε σειρά παρεμβάσεων.

Απέναντι σε αυτή τη δύσκολη συγκυρία, ο Φραγκίσκος υιοθέτησε ένα αυστηρό πρόγραμμα περιστολής δαπανών. Περιέκοψε τους μισθούς των καρδιναλίων κατά 10%, μείωσε τις αποδοχές επισκόπων και ιερέων και κατήργησε προνόμια όπως τα επιδοτούμενα διαμερίσματα για ανώτερους κληρικούς.

Οι κινήσεις αυτές, που ερμηνεύθηκαν ως μήνυμα στροφής προς μεγαλύτερη διαφάνεια και κοινωνική υπευθυνότητα, έδωσαν τον τόνο και για τη μελλοντική διακυβέρνηση του νέου Ποντίφικα. Ο Πάπας Λέων ΙΔ’, αν και ακόμη νέος στον ρόλο του, αναμένεται να συνεχίσει την πολιτική της αυστηρής διαχείρισης και της απομάκρυνσης από την εικόνα της εκκλησιαστικής χλιδής.

Μια ζωή στην υπηρεσία της Εκκλησίας

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο τίτλος του Πάπα είναι ισόβιος, ακόμη και αν υπάρξει παραίτηση. Το παράδειγμα του επίτιμου Πάπα Βενέδικτου ΙΣΤ’, που αποσύρθηκε από τα καθήκοντά του το 2013 αλλά παρέμεινε στο Βατικανό μέχρι τον θάνατό του το 2022, υπογραμμίζει την ιδιαιτερότητα του ρόλου. Ο Ποντίφικας δεν «συνταξιοδοτείται» με τον κλασικό τρόπο, ούτε αποσύρεται από την καρδιά της Καθολικής Εκκλησίας. Παραμένει υπό τη φροντίδα του κράτους της Αγίας Έδρας, συνεχίζοντας —έστω και άτυπα— να προσφέρει τη σοφία και την εμπειρία του.

Κατά συνέπεια, η θέση του Πάπα δεν συνοδεύεται από έναν εντυπωσιακό τραπεζικό λογαριασμό ή υψηλό μισθό, αλλά από μια ζωή αφιερωμένη στη διακονία, την ευθύνη και την υπηρεσία εκατομμυρίων πιστών παγκοσμίως. Ο Πάπας Λέων ΙΔ’ καλείται να διαχειριστεί όχι μόνο τα πνευματικά ζητήματα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, αλλά και τις οικονομικές προκλήσεις του Βατικανού — με παρακαταθήκη τη λιτή αλλά σταθερή πορεία του Πάπα Φραγκίσκου.