Εύβοια: Η άγνωστη μονή που φέρεται να ίδρυσε η Αυτοκράτειρα Θεοδώρα

Τα Έρια βρίσκονται δυο χιλιόμετρα δυτικά του χωριού των Καθενών, στα όρια με την Τριάδα και στις όχθες του Μεσσάπιου ποταμού, με καταρράκτες και πλατάνια.

Στην περιοχή υπάρχει το βυζαντινό μοναστήρι αφιερωμένο στα Εννεαήμερα της Θεοτόκου, γνωστό και ως Παναγιά Μονομερίτισσα (Υπαπαντή).

Ο μοναστηριακός ναός της Παναγιάς στα Έρια ή της Μονομερίτισσας εκτιμάται ότι είναι κτίσμα του 13ου αιώνα. Αρχικά ήταν αφιερωμένος στην εορτή της «Απόδοσης της Κοιμήσεως της Θεοτόκου», ενώ σήμερα τιμάται στην «Υπαπαντή του Κυρίου».

Το εσωτερικό του ναού είναι σκοτεινό και οι τοιχογραφίες καλύπτονται με παχύ στρώμα αιθάλης αλλά αναγνωρίζονται οι μορφές της Πλατυτέρας, των Ευαγγελιστών του Παντοκράτορα κ.α.

Τη δεκαετία του ’70 διενεργήθηκαν εργασίες για την ενίσχυση και επέκταση αναλημματικού τοίχου στα νοτιοανατολικά του ναού.

Σύμφωνα με τον θρύλο, η Μονή ιδρύθηκε από την αυτοκράτειρα Θεοδώρα και χτίστηκε κατά τη διάρκεια μιας ημέρας, που οι Τούρκοι έδιναν στους Χριστιανούς για να κτίζουν τους ναούς τους. Μόλις ολοκληρώθηκε το κτίσιμο ένας Τούρκος ανέβηκε στον τρούλο για να τον γκρεμίσει αλλά έπεσε μόλις έφτασε στη κορυφή και σκοτώθηκε. Άλλος θρύλος αναφέρει πως κάθε χρόνο ανήμερα της Υπαπαντής, εμφανιζόταν στην περιοχή ένα ελάφι το οποίο αφού έπινε νερό από τον ποταμό, το θυσίαζαν. Το όνομά της Μονής είναι από την λέξη «αρεός ή αριά», η οποία δηλώνει αγροτική και κατάφυτη περιοχή ή ότι προέρχεται από τα μαλλιά («έρια») προβάτων, που έβοσκαν στην περιοχή.