Έτσι καθιερώθηκε η Πρωταπριλιά – Γιατί λέμε ψέματα και κάνουμε φάρσες

Κάθε πρώτη του Απρίλη λέμε αθώα ψέματα για να ξεγελάσουμε κάποιον, κάνουμε φάρσες για να αιφνιδιάσουμε ή να τρομάξουμε τους φίλους μας, στήνουμε ολόκληρες «παγίδες» για δασκάλους και καθηγητές στα σχολεία ή γράφουμε αληθοφανή ρεπορτάζ για κάτι συνταρακτικό και απροσδόκητο στις εφημερίδες.

Πρωταπριλιά: Το έθιμο της καλά κρατεί ανά τους αιώνες.

Πώς όμως πρωτοξεκίνησε; Γιατί αφιερώνουμε τη συγκεκριμένη ημέρα του χρόνου στην τέχνη της εξαπάτησης

Μία εκδοχή θέλει τα ψέματα της Πρωταπριλιάς να είναι ένα έθιμο που μας έχει έρθει από τους Κέλτες. Ο λαός αυτός της βορειοδυτικής Ευρώπης, φημίζονταν για τις ικανότητές του στο ψάρεμα. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου, αν και εκείνη την εποχή τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι, οι ψαράδες έλεγαν ψέματα σχετικά με το πόσα ψάρια έχουν πιάσει, συνήθεια που με τα χρόνια μετατράπηκε σε έθιμο.

Η δεύτερη εκδοχή, θέλει το έθιμο να μας έχει έρθει από τη Γαλλία του 16ου αιώνα. Όπως αναφέρει η Wikipedia, οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου μέχρι το 1564, οπότε και αυτό άλλαξε και με απόφαση του βασιλιά Καρόλου του 9ου η πρώτη μέρα του χρόνου άρχισε να θεωρείται και για τους Γάλλους η 1η Ιανουαρίου. Όπως σε κάθε απόφαση, υπήρξαν αντιδράσεις, και δεν ήταν λίγοι εκείνοι που συνέχιζαν να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου και οι υπόλοιποι, θέλοντας να τους πειράξουν, τους έστελναν δώρα. Αυτό το πείραγμα, μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.

Το έθιμο δεν άργησε να έρθει στην Ελλάδα, όπου κάθε χρόνο παραδοσιακά την 1η Απριλίου λέμε αθώα ψέματα για να ξεγελάσουμε το θύμα μας. Σε κάποιες περιοχές θεωρούν πως όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο με τα ψέματά του θα έχει την τύχη με το μέρος του, θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειές του κτλ. Αντίθετα, όποιος την «πατήσει» και ξεγελαστεί με ψέματα εκτιμάται ότι θα έχει γρουσουζιά.

Στο πέρασμα των χρόνων ειπώθηκαν ή γράφτηκαν ψέματα που έμειναν στην ιστορία, καθώς η πλειοψηφία του κόσμου τα πίστεψε. Μάλιστα στις ΗΠΑ υπάρχει ακόμη και Μουσείο… Φάρσας και περιλαμβάνει οτιδήποτε σχετικό με ψέματα.

Πρωταπριλιά: Λιοντάρια για… πλύσιμο

Η πρώτη καταγεγραμμένη φάρσα μας έρχεται από το 1847 στη Βρετανία, όταν κυκλοφόρησαν εισιτήρια για πλύσιμο…λιονταριών στον Πύργο του Λονδίνου. H εκδήλωση αυτή δεν έλαβε βεβαίως ποτέ χώρα.

Οι ρίζες ωστόσο του εθίμου πηγαίνουν αρκετούς αιώνες. Υπάρχουν, ουσιαστικά οι δύο εκδοχές για το πώς καθιερώθηκαν τα αθώα ψέματα της Πρωταπριλιάς: Η πρώτη μας μεταφέρει στις κέλτικες παραδόσεις και η δεύτερη στη Γαλλία του 16ου αιώνα.

Οι Κέλτες και η Πρωταπριλιά

Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου – μία εποχή που τα ψάρια πιάνονται πολύ δύσκολα.

Έτσι πολλοί ψαράδες αναγκάζονταν να… πουν ψέματα για το πόσα ψάρια είχαν πιάσει, «φουσκώνοντας» την ποσότητα της ψαριάς.

Αυτή η συνήθεια έγινε, με το πέρασμα του χρόνου, έθιμο, που επεκτάθηκε και σε άλλες εκφάνσεις της καθημερινότητας και δεν περιοριζόταν στις επιδόσεις των ψαράδων.

Πρωταπριλιά: Η αργοπορημένη… Πρωτοχρονιά

Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου τη Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου.

Τη χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου ΙΧ, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου.

Οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα περισσότερο για να τους πειράξουν. Με τον καιρό τα πειράγματα αυτά γενικεύτηκαν και καθιερώθηκαν ως έθιμο.

Πρωταπριλιά με μαχαραγιάδες…

Οι διάσημοι για την γαλαντομία τους μαχαραγιάδες αποτελούν αγαπημένο θέμα των πρωταπριλιάτικων αστείων, που κάποιες φορές φτάνουν μέχρι τα ανώτερα πολιτικά και …κοσμικά αξιώματα της χώρας.

Έτσι, το 1927 πολλά πρόσωπα της υψηλής κοινωνίας λαμβάνουν από το Τμήμα Εθιμοτυπίας του υπουργείου Εξωτερικών έλεγε πρόσκληση με την οποία καλούνται “μετά της αξιοτίμου συζύγου του να τιμήσουν διά της παρουσίας τους τη δεξίωση της Ελληνικής Δημοκρατίας, την προσεχή Δευτέρα τρέχοντος μηνός, στις 9.30 το βράδυ, στις αίθουσες του ξενοδοχείου Πτι-Παλαί, προς τιμήν της αφιχθείσης ΑΒΥ του μαχαραγιά της Καπουρτάλα. Ένδυμα επίσημον ή μεγάλη στολή μετά παρασήμων”.

Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ των εφημερίδων, όσοι κοσμικοί δεν λαμβάνουν πρόσκληση εκφράζουν την δυσαρέσκειά του, ενώ οι …τυχεροί έχουν άλλα προβλήματα :“Τα θύματα της φάρσας, με επίσημον ένδυμα, φυσικά, άλλοι με φράκον φρεσκοσιδερομένον και άλλοι με άμεμπτον σμόκιν, ήρχισαν να προσέρχονται την προσδιορισμένη ώρα, εις το επί της οδού Κηφισίας ξενοδοχείον, δια την ανέλπιστον διακριτική τιμήν, αλλά με την κρυφήν συγχρόνως ελπίδα, ότι ο βαθύπλουτος μαχαραγιάς δεν θα τους άφηνε προφανώς να φύγουν με κενάς τας χείρας. Θα τους έδινε, αναμφιβόλως, ως ενθύμιον ένα μικρόν δώρον”.

Στις 9 το βράδυ της “δεξίωσης” ο αστυνομικός διευθυντής Αθηνών δέχεται τηλεφώνημα από τον υπεύθυνο του ξενοδοχείου “Πτι Παλαί” που του αναφέρει έντρομος :“Κύριε διευθυντά, κάτι περίεργο συμβαίνει!.Αρχίζει και έρχεται κόσμος πολύς στο ξενοδοχείο, επίσημοι με φράκα, με στολές και παράσημα, κυρίες με εξώμους εσθήτας. Έρχονται, λέει, ως προσκεκλημένοι της κυβερνήσεως εις την δεξίωσιν που δίδει προς τιμήν του μαχαραγιά της Καπουρτάλα. Αλλά κανένας μαχαραγιάς δεν μένει εδώ και καμία δεξίωσις δεν δίδεται. Ο κόσμος φωνάζει διότι, λέει, έχει προσκλήσεις!.. Έχουν φθάσει ουρά τα αυτοκίνητα! Κάτι πρέπει να συμβαίνει!”.

Η αστυνομία φτάνει άμεσα στο χώρο άλλοτε για να  ενημερώσει τους έκπληκτους πολιτικούς και κοσμικούς πως έχουν φορέσει άδικα τις επίσημες στολές με τα παράσημα και τις εντυπωσιακές τουαλέτες, αλλά και για να αναζητήσει τον φαρσέρ. Όμως ο τελευταίος δεν πέφτει στην παγίδα και χρειάζονται πολυήμερες ανακρίσεις, και αναζητήσεις στα τυπογραφεία όλης της πόλης ώστε να  βρεθεί ο θύτης σε ένα μικρό τυπογραφείο του Πειραιά.

Παρά τη τάση του για φάρσες ο δράστης ονομάζεται Στέφανος Αγέλαστος, και είναι αυτός μάλιστα που δίνει ο ίδιος προσωπικά πρόσκληση στον τότε υπουργό Εξωτερικών Ανδρέα Μιχαλόπουλο, ζητώντας του μάλιστα να μεσολαβήσει στον μαχαραγιά ώστε ο τελευταίος να τον βοηθήσει στην ερευνητική αποστολή που ετοιμάζει στο Θιβέτ… Τελικά μάλιστα αφήνεται ελεύθερος αφού στον τότε ποινικό κώδικά δεν υπάρχει συνέπεια για το αδίκημα της φάρσας…

Τη δεκαετία του 50 το νησί της Ρόδου αναστατώνεται από την πληροφορία ότι στην πόλη έχει φτάσει ο  τελευταίος βασιλιάς της Αιγύπτου Φαρούκ, τον οποίο βλέπουν να μπαίνει στο ξενοδοχείο Ξενία. Πριν οι αρχές καταλάβουν τι συμβαίνει, τον έκπτωτο βασιλιά  ανακαλύπτουν φωτορεπόρτερ και δημοσιογράφοι στους οποίους κάνει μάλιστα δηλώσεις, ότι στοχεύει να εγκατασταθεί μόνιμα στο νησί ώστε να αναλάβει τη διαχείριση του Καζίνο της περιοχής, καθώς και να εξαγοράσει κρατικά ξενοδοχεία που έχουν περιέλθει στον Οργανισμό Διαχειρίσεως Δημόσιας Περιουσίας Δωδεκανήσου.

Όμως, οι πιο παρατηρητικοί ντόπιοι παρατηρούν ότι κάτω από το φέσι και το τεράστιο μουστάκι του “βασιλιά” βρίσκεται γνωστός πλακατζής της πόλης.  Στην αποκάλυψη της αλήθειας ο ίδιος απαντά ότι το έκανε για να ….βοηθήσει, με αυτό τον τρόπο, τους τοπικούς δημοσιογράφους να βγάλουν μια εντυπωσιακή είδηση, ενώ αποκαλύπτει ότι το φέσι το είχε δανειστεί από τον μουφτή της Ρόδου.

Η επιλογή του Φαρούκ για την πλάκα δεν είναι τυχαία αφού ο έκπτωτος βασιλιάς είναι γνωστός στην παγκόσμια κοσμική σκηνή για την αδυναμία του στο καλό φαγητό και την κραιπάλη. Τη περίοδο της Κατοχής μάλιστα που η ελληνική κυβέρνηση και η βασιλική οικογένεια βρίσκονται αυτοεξοριζόμενες στην Αίγυπτο γράφεται, αρκετές φορές, ότι όταν ο Φαρούκ επιχειρώντας να φλερτάρει τη βασίλισσα Φρειδερίκη δέχεται από αυτή ένα δυνατό χαστούκι…

Πηγή: eleftherostypos.gr