Τι συμβαίνει με τους χαμένους προγόνους της μπανάνας – Γιατί ανησυχούν οι επιστήμονες

Καθοριστικό ρόλο στις μελλοντικές καλλιέργειες του φρούτου μπορεί να παίξουν τρεις χαμένοι πρόγονοι της μπανάνας που εντοπίστηκαν πρόσφατα.

Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε τις μπανάνες σαν ένα κίτρινο και γλυκό φρούτο, όταν είναι ώριμες αλλά μία παγκόσμια έρευνα αποκαλύπτει ότι υπάρχουν τόσα είδη ακόμα και κόκκινες η μπλέ μπανάνες σε διαφορετικά μεγέθη και σχήματα.

Σύμφωνα με τους «New York Times», το οικογενειακό δέντρο της μπανάνας στο σύνολό του είναι ακόμα πιο ποικιλόμορφο και μυστηριώδες, από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.

«Η ποικιλομορφία της μπανάνας δεν έχει περιγραφεί και τεκμηριωθεί τόσο καλά όσο νομίζαμε», δήλωσε η Τζούλι Σάρντος, βοτανολόγος στην ερευνητική ομάδα Bioversity International και συγγραφέας μελέτης που δημοσιεύθηκε στο «Frontiers In Plant Science».

Η ίδια και οι συνάδελφοί της ανέλυσαν γενετικό υλικό από εκατοντάδες διαφορετικές μπανάνες και διαπίστωσαν ότι υπήρχαν τουλάχιστον τρεις πρόγονοι της άγριας μπανάνας που δεν είχαν ακόμα ανακαλυφθεί από τους βοτανολόγους. Ως εκ τούτου, η αποκάλυψη ενός χαμένου «συγγενή» μιας μπανάνας θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε το φρούτο και να προσφέρει πιθανούς τρόπους για την ενίσχυση των καλλιεργειών ενάντια στις ασθένειες.

Η καλλιέργεια της μπανάνας

Όπως αναφέρει το ieidiseis.gr οι άγριες μπανάνες, οι λεγόμενες Musa Acuminata, έχουν σάρκα γεμάτη με σπόρους που καθιστούν τον καρπό σχεδόν μη βρώσιμο. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι μπανάνες άρχισαν να καλλιεργούνται πριν από περισσότερα από 7.000 χρόνια στο νησί της Νέας Γουινέας. Οι άνθρωποι που ζούσαν τότε στο νησί, άρχισαν να καλλιεργούν μπανάνες ώστε να παράγουν καρπούς χωρίς να γονιμοποιούνται και να είναι χωρίς σπόρους. Μπόρεσαν, μάλιστα, να αναπτύξουν αρκετά νόστιμες μπανάνες χωρίς φυσικά να γνωρίζουν τις αρχές της κληρονομικότητας και της εξέλιξης.

Καθώς εξαπλώνονταν οι εμπορικοί δρόμοι, εξαπλώθηκε και μιας νέας μορφής μπανάνα με γενετική πολυπλοκότητα εφόσον οι αγρότες τη διασταύρωναν με άλλα άγρια είδη του φρούτου στην Ινδονησία, στη Μαλαισία και στην Ινδία.

Σήμερα, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν γενετικοί δείκτες για να εντοπιστούν οι πρόγονοι της σύγχρονης μπανάνας με την προσομοίωση μοτίβων αναπαραγωγής. Η διαδικασία αυτή μπορεί να αποκαλύψει τι είδους εμπορικές διαδρομές και γεωργικές πρακτικές είχαν καθιερωθεί σε διάφορες κοινότητες.

Όπως δήλωσε η Τζούλι Σάρντος, «η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι καρποί της μπανάνας με μεγάλους και σκληρούς σπόρους μετατράπηκαν σε σαρκώδεις βρώσιμους καρπούς χωρίς σπόρους είναι ένα συναρπαστικό μυστήριο προς διερεύνηση».

Το μυστήριο με τους προγόνους της μπανάνας

Εντούτοις, όταν η βοτανολόγος και οι συνεργάτες της έκαναν αυτή την ανάλυση σε μια συλλογή μπανανών, διαπίστωσαν ότι υπήρχαν τρεις πρόγονοι που δεν μπορούσαν να εξηγήσουν. Ο ένας φάνηκε να έχει ισχυρό γενετικό αποτύπωμα στις μπανάνες της Νοτιοανατολικής Ασίας. Ένας άλλος εντοπίστηκε γύρω από το νησί Βόρνεο. Ο τρίτος φαινόταν να προέρχεται από τη Νέα Γουινέα.

«Τα δεδομένα τους υποδηλώνουν ότι υπήρξε κάποια καλλιέργεια σε μέρη του Νότιου Ειρηνικού που δεν είχε εξεταστεί προηγουμένως», δήλωσε ο Τζέιμς Λέεμπενς-Μακ, βιολόγος φυτών στο Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη, ο οποίος πρόσθεσε: «Αυτό είναι πολύ ωραίο».

Οι σύγχρονες προκλήσεις

Η δυσκολία αναπαραγωγής νέων μπανανών έχει οδηγήσει τις περισσότερες φυτείες σε όλο τον κόσμο, κυρίως στην Αφρική και στην Κεντρική Αμερική, να εμπεριέχουν μόνο έναν τύπο του φρούτου, δηλαδή την ποικιλία Cavendish, η οποία είναι και η ποικιλία που καταναλώνεται περισσότερο στον κόσμο. Αυτό, όμως, είναι επικίνδυνο επειδή η χαμηλή γενετική ποικιλομορφία των καλλιεργειών μπανάνας, καθιστά ευάλωτες τις καλλιέργειες σε επιδημίες ασθενειών.

«Το ακούτε συνέχεια. Κάποια στιγμή θα υπάρξει λιμός στις μπανάνες, μια ασθένεια που θα οργιάσει στις φυτείες» επεσήμανε ο Τζέιμς Λέεμπενς-Μακ.

Οι αγρότες θα πρέπει να επιστρέψουν στις άγριες μπανάνες για να διαφοροποιήσουν τη γενετική της μπανάνας και να κάνουν τις καλλιέργειες πιο ανθεκτικές. Μπορούν να εξετάσουν διάφορα χαρακτηριστικά και να αποφασίσουν ποια από αυτά μπορεί να είναι τα καλύτερα για την πρόληψη ασθενειών, ξεσπασμάτων μυκήτων ή ακόμα και για την προσαρμογή σε ακραίες κλιματικές συνθήκες.

«Ίσως η λύση είναι να μην επιμείνουμε μόνο στην τυπική μας μπανάνα, αλλά να επωφεληθούμε από αυτές τις άλλες καλλιεργούμενες σειρές», δήλωσε η Πάμελα Σόλτις, βοτανολόγος στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Φλόριντα, η οποία δεν συμμετείχε στην προαναφερθείσα μελέτη.

Για να γίνει αυτό, όμως, πρέπει να ξεκαθαρίσει το γενεαλογικό δέντρο της μπανάνας. Η Τζούλι Σάρντος, από την πλευρά της, ελπίζει ότι η ανακάλυψη μυστηριωδών προγόνων της μπανάνας μπορεί να ωθήσει τους επιστήμονες να ερευνήσουν περισσότερο τη γενετική ιστορία του φρούτου.