Baby Shark: Είναι κλεμμένο ή όχι το πασίγνωστο τραγούδι που κάνει θραύση στο YouTube;

Το Ανώτατο Δικαστήριο της Νότιας Κορέας απέρριψε την καταγγελία του Αμερικανού συνθέτη Jonathan Wright ότι η Pinkfong, η εταιρεία πίσω από το διάσημο παιδικό τραγούδι Baby Shark, αντέγραψε τη δουλειά του. Η υπόθεση, που κράτησε έξι χρόνια, ολοκληρώθηκε με την επικύρωση δύο προηγούμενων αποφάσεων κατώτερων δικαστηρίων υπέρ της Pinkfong.

Ο Wright είχε ηχογραφήσει το 2011 μια εκδοχή βασισμένη σε παιδικό παραδοσιακό τραγούδι. Η εκδοχή της Pinkfong κυκλοφόρησε το 2016. Ο Wright υποστήριξε ότι κατείχε τα πνευματικά δικαιώματα της δικής του ερμηνείας, όμως η Pinkfong αντέτεινε ότι η δική της εκδοχή ήταν απλώς μια διασκευή του ίδιου παραδοσιακού τραγουδιού, το οποίο ανήκει στη δημόσια σφαίρα.

Το δικαστήριο έκρινε ότι η εκδοχή του Wright «δεν είχε φτάσει σε επίπεδο ουσιαστικής διαφοροποίησης» από το αρχικό παραδοσιακό τραγούδι ώστε να θεωρηθεί ξεχωριστό έργο με δικά του πνευματικά δικαιώματα.

Από κατασκήνωση… σε παγκόσμιο φαινόμενο

Το Baby Shark θεωρείται ότι ξεκίνησε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970 και διαδόθηκε μέσα από καλοκαιρινές κατασκηνώσεις. Μία θεωρία λέει ότι εφευρέθηκε το 1975, όταν η ταινία Jaws του Στίβεν Σπίλμπεργκ σάρωσε στα ταμεία.

Οι πρώτες εκδοχές του τραγουδιού δεν ήταν πάντα «παιδικές»: σε μία εκδοχή ο πρωταγωνιστής χάνει το χέρι του από καρχαρία, ενώ σε άλλη πεθαίνει.

Ο Wright, με καλλιτεχνικό όνομα Johnny Only, παρουσίασε το 2011 μια «καθαρή» εκδοχή χωρίς βία. Το βίντεο στο YouTube με τίτλο «Baby Shark Song (non-dismemberment version)» τον δείχνει να τραγουδά μαζί με παιδιά και εφήβους δίπλα σε πισίνα. Ο ίδιος είχε δηλώσει αρχικά ότι, εφόσον το τραγούδι είναι στη δημόσια σφαίρα, «η Pinkfong μπορούσε να το χρησιμοποιήσει».

Η εκτόξευση της Pinkfong

Η Pinkfong, με έδρα τη Σεούλ, κυκλοφόρησε τη δική της εκδοχή το 2016, με τον εμβληματικό ρυθμό «doo doo doo doo doo doo». Το βίντεο στο YouTube, με κινήσεις χεριών για να χορεύουν τα παιδιά, έγινε παγκόσμιο viral.

Τον Νοέμβριο του 2020, εν μέσω πανδημίας, το βίντεο έγινε το πιο προβεβλημένο στην ιστορία του YouTube με πάνω από 7 δισ. views. Ένα χρόνο αργότερα ξεπέρασε τα 10 δισ. views, επίδοση χωρίς προηγούμενο.

Από τότε, το τραγούδι έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 100 γλώσσες, έχει γίνει ακόμη και κινηματογραφική ταινία, ενώ έχει παρουσιαστεί σε συναυλίες καλλιτεχνών όπως οι Blackpink και ο Josh Groban. «Το αποκαλούμε K-Pop για τη νέα γενιά», είχε δηλώσει το 2018 στο BBC η υπεύθυνη μάρκετινγκ της Pinkfong, Jamie Oh.

Η νομική αντιπαράθεση

Ο Wright υποστήριξε ότι είχε πνευματικά δικαιώματα στην ερμηνεία του. Ο ίδιος είχε δηλώσει μάλιστα ότι αρχικά θεώρησε λογικό η Pinkfong να χρησιμοποιήσει το τραγούδι, αφού ανήκει στη δημόσια σφαίρα.

Η αγωγή ήρθε όταν ανακάλυψε ότι η Pinkfong είχε απειλήσει με νομική δράση όταν το Baby Shark χρησιμοποιήθηκε από το κόμμα People Power Party (σημερινή αντιπολίτευση της Ν. Κορέας) σε πολιτική εκστρατεία. «Οι τροχοί στο μυαλό μου άρχισαν να γυρίζουν… Δεν σημαίνει αυτό ότι και η δική μου εκδοχή έχει προστασία;» είχε δηλώσει το 2019 στο Canadian Broadcasting Corporation.

Ωστόσο, τα δικαστήρια –και τελικά το Ανώτατο Δικαστήριο– αποφάνθηκαν ότι η εκδοχή του Wright δεν διαφοροποιείται αρκετά από το παραδοσιακό τραγούδι ώστε να αναγνωριστεί ως ξεχωριστό έργο.

Οι άλλες εκδοχές

Πριν από την Pinkfong υπήρξαν και άλλες διεθνείς διασκευές: το γαλλικό Bebe Requin και το γερμανικό Kleiner Hai (Μικρός Καρχαρίας), το οποίο μάλιστα έγινε viral στην Ευρώπη το 2007. Καμία όμως δεν γνώρισε την παγκόσμια επιτυχία της νοτιοκορεατικής εκδοχής.

Με την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, η υπόθεση κλείνει οριστικά. Το Baby Shark παραμένει υπόδειγμα του πώς ένα παιδικό τραγούδι με απλή μελωδία μπορεί να μετατραπεί σε παγκόσμιο πολιτιστικό φαινόμενο, που ξεπερνά σύνορα, γλώσσες και γενιές.