Δεν θέλεις να ακούσεις τη διάγνωση του γιατρού; Απλώς δεν κλείνεις άλλο ραντεβού. Είπε ο αγαπημένος σου πολιτικός κάτι που σε ενόχλησε; Ένα απλό πάτημα ενός κουμπιού αρκεί για να εξαφανιστούν από μπροστά σου τα λόγια του και να κάνεις ότι δεν το άκουσες ποτέ.
Αυτή η συνήθεια που συχνά υιοθετούμε, που προσπαθούμε δηλαδή να αποφύγουμε μια πληροφορία που είναι ικανή να μας «αναστατώσει» με κάποιον τρόπο, αποκαλείται από τους ψυχολόγους το «φαινόμενο της στρουθοκαμήλου».
Από την παιδική περιέργεια στην ενήλικη αποστασιοποίηση
Όταν είμαστε παιδιά, η περιέργειά μας «χτυπάει κόκκινο». Πότε λοιπόν και κάτω από ποιες συνθήκες μεταβαίνουμε από τη φάση του θέλω να τα ξέρω όλα και κάνω ατέλειωτες ερωτήσεις, στο «δεν θέλω να ξέρω»;
Ερευνητές του Πανεπιστημίου του Σικάγο προσπάθησαν να εντοπίσουν πότε γίνεται αυτή η μετάβαση. Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Psychological Science, η ομάδα της μεταδιδακτορικής ερευνήτριας Radhika Santhanagopalan, διαπίστωσε ότι όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, τόσο αυξάνεται η τάση να αποφεύγουν δυσάρεστες πληροφορίες.
Ενώ τα παιδιά 5–6 ετών εξακολουθούν να αναζητούν νέες γνώσεις, οι ηλικίες των 7–10 ετών αρχίζουν να επιλέγουν στρατηγικά τι δεν θα μάθουν –ιδίως όταν το περιεχόμενο προκαλεί αρνητικά συναισθήματα.
Πέντε λόγοι να μην ξέρουμε
Οι επιστήμονες κατέγραψαν πέντε βασικούς λόγους που μας κάνουν να μην θέλουμε να γνωρίζουμε. Αυτοί είναι:
Άγχος και απογοήτευση – δεν θέλουμε να νιώσουμε άσχημα.
Αμφισβήτηση ικανότητας – αποφεύγουμε πληροφορίες που μας κάνουν να φαινόμαστε λιγότερο ικανοί.
Πρόκληση πεποιθήσεων – δεν θέλουμε να ταραχτούν τα πιστεύω μας.
Προστατεύουμε τις προτιμήσεις μας – διατηρούμε αλώβητες τις αγαπημένες μας επιλογές.
Ιδιοτελές συμφέρον – εξυπηρετούμε τον εαυτό μας, κρατώντας όμως εικόνα «δικαιοσύνης».
Σε πείραμα που έγινε, τα μικρότερα παιδιά ήθελαν να μάθουν ακόμη και γιατί το αγαπημένο τους γλυκό βλάπτει τα δόντια, τα μεγαλύτερα όμως προτιμούσαν να μην το ακούσουν.
Το «ηθικό περιθώριο»
Σε άλλο πείραμα που έγινε, τα παιδιά μπορούσαν να μάθουν πόσα αυτοκόλλητα θα έπαιρνε ένας συμπαίκτης πριν διαλέξουν μεταξύ δύο επιλογών. Τα μεγαλύτερα παιδιά απέφευγαν συχνά να μάθουν την πληροφορία, ώστε να επιλέξουν αυτό που προτιμούσαν, χωρίς να αισθανθούν ενοχές.
Η Santhanagopalan το ονομάζει «ηθικό περιθώριο»: η ασάφεια μάς επιτρέπει να υπηρετούμε το συμφέρον μας, διατηρώντας παράλληλα την ψευδαίσθηση δικαιοσύνης.
Πώς να αντισταθούμε
Η αποφυγή δεν είναι πάντα κακή – οι πληροφορίες μπορεί να μας κατακλύσουν ή να μας παραλύσουν. Όμως η υπερβολή οδηγεί σε πόλωση και πείσμα.
Η ερευνήτρια προτείνει να αναρωτηθούμε γιατί αποφεύγουμε κάτι: Μήπως προτιμάμε τη βραχυπρόθεσμη άνεση από τη μακροπρόθεσμη ωφέλεια;
Η έγκαιρη παρέμβαση στην παιδική ηλικία μπορεί να εμποδίσει τις «παγίδες» αποφυγής, ενώ η εξοικείωση με την αβεβαιότητα μπορεί να μας προστατεύσει από την ανάγκη για άγνοια.
«Οι άνθρωποι θέλουμε να επιλύουμε την αβεβαιότητα, αλλά όταν η λύση είναι απειλητική, προτιμάμε να μην γνωρίζουμε», λέει. «Ίσως χρειάζεται να μάθουμε να ανεχόμαστε –ακόμη και να αγκαλιάζουμε– ένα επίπεδο αβεβαιότητας. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να μην πέφτουμε θύματα της αποφυγής πληροφοριών».
Κι αν όλα αποτύχουν; Κάντε ό,τι ξέρουν καλύτερα τα παιδιά: ακολουθήστε την περιέργειά σας.
Διαβάστε όλες τις ειδήσεις για την Εύβοια
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις για την Ελλάδα και τον Κόσμο στο evima.gr