Στα πρόθυρα capital controls η Τουρκία

Μια πρόγευση από τα capital controls που η αντιπολίτευση «φωνάζει» ότι θα επιβληθούν στην Τουρκία μετά τον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών πήραν χθες οι πολίτες, διαπιστώνοντας σοκαρισμένοι ότι έχουν ήδη τεθεί περιορισμοί στις αναλήψεις τους.

Η διαφαινόμενη επανεκλογή του Ερντογάν μετά τον πρώτο γύρο της 14ης Μαΐου, όπου έλαβε 49,5% έναντι 44,9% του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, έχει ρίξει την τουρκική οικονομία σε νέα περιδίνηση, καθώς οι αγορές δεν εμπιστεύονται τις ανορθόδοξες πολιτικές του και φοβούνται επιδείνωση των οικονομικών μεγεθών. Ετσι, Τούρκοι πολίτες που πήγαν στα ΑΤΜ βρέθηκαν προ δυσάρεστης εκπλήξεως, διαπιστώνοντας ότι δεν μπορούσαν να σηκώσουν περισσότερες από 15.000 λίρες (770 ευρώ) με πιστωτική ή χρεωστική κάρτα. Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας έδωσε οδηγία στα εμπορικά ιδρύματα να επιβάλουν αυτό το πλαφόν αναλήψεων, περιορίζοντας ταυτόχρονα σε ανάλογο ύψος της αγορές χρυσού και κοσμημάτων! Επίσης, η Κεντρική Τράπεζα μείωσε το ημερήσιο όριο αγοράς συναλλάγματος κατά 25%, ενώ αύξησε την προμήθεια για την αγορά του από 5% σε 10% και σε 30% μετά τις 28 Ιουλίου.

Να σημειωθεί ότι αυτά τα άτυπα capital controls έρχονται λίγες ημέρες μετά την κίνηση της Κεντρικής Τράπεζας να πουλήσει 9 δισ. δολάρια μέσα σε μία εβδομάδα. Σύμφωνα με τους «Financial Times», τα αποθέματα της Τουρκίας σε συνάλλαγμα και χρυσό ελαττώθηκαν κατά 17 δισ. δολάρια στις έξι εβδομάδες πριν τις εκλογές της περασμένης Κυριακής. Ειδικότερα, το συνάλλαγμα στα ταμεία της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας υποχώρησε κατά 9,5 δισ. δολάρια από το τέλος Μαρτίου έως τις 12 Μαΐου, ενώ τα αποθέματα χρυσού μειώθηκαν κατά 7,9 δισ. δολάρια, σε μια πτώση της τάξης του 15%. Στην πράξη, το κεντρικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα της χώρας προσπαθεί να υπερασπιστεί τη λίρα εν όψει των επαναληπτικών προεδρικών εκλογών με νέους κανονισμούς που στοχεύουν να αποδυναμώσουν τη ζήτηση για το δολάριο. Την Τετάρτη η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας μείωσε τα ημερήσια όρια για αγορά συναλλάγματος από τις εγχώριες τράπεζες στη διατραπεζική αγορά, σύμφωνα με το Bloomberg, στο πλαίσιο της προσπάθειας να αποκλιμακωθεί η πίεση στο τουρκικό νόμισμα. Οι οικονομολόγοι του Bloomberg εκτιμούν ότι η τουρκική κυβέρνηση έχει δαπανήσει περισσότερα από 177 δισ. δολ. για τη στήριξη της λίρας από τον Δεκέμβριο του 2021.

Από τη στιγμή που ανακοινώθηκε το αποτέλεσμα του πρώτου γύρου, οι Τούρκοι σπεύδουν να αλλάξουν τις λίρες τους με δολάρια, βάζοντας το εθνικό νόμισμα σε καθοδικό σπιράλ.

Την Πέμπτη το τουρκικό νόμισμα έπεσε σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου, και συγκεκριμένα στις 19,8050 λίρες ανά δολάριο, έχοντας χάσει άνω του 1% από τις εκλογές της 14ης Μαΐου. Υπενθυμίζεται ότι η τουρκική λίρα απώλεσε 44% της αξίας της το 2021 και άλλο 30% το 2022, κυρίως λόγω των ανορθόδοξων οικονομικών πολιτικών του προέδρου της Τουρκίας, τις οποίες μάλιστα έχει έμμεσα επιβάλει και στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας (χαμηλά επιτόκια σε περιβάλλον υψηλότατου πληθωρισμού που έφτασε ως το 80%, ενώ σήμερα κινείται επισήμως περί το 45%). Εξάλλου, το τελευταίο διήμερο οι τραπεζικοί δείκτες σημειώνουν ημερήσιες απώλειες της τάξης του 3,5%, έχοντας υποχωρήσει 20,7% σε σχέση με την προεκλογική περίοδο. Στο ίδιο διάστημα παρατηρείται φυγή ξένων επενδυτών από τις εισηγμένες τουρκικές μετοχές, ενώ οι τράπεζες έκλεισαν ή περιόρισαν πολύ τη δανειακή στρόφιγγα σε ιδιώτες και επιχειρήσεις.

Παρ’ όλα αυτά, τίποτα δεν δείχνει ικανό να αποτρέψει την επανεκλογή του Ερντογάν στην προεδρία, κάτι που εξωθεί τον αντίπαλό του σε ακραία εθνικιστική ρητορική. Φλερτάροντας με το 5,28% του ξενοφοβικού εθνικιστή Σινάν Ντογάν, ο Κιλιτσντάρογλου τόνισε ότι «δεν μπορούμε να αφήσουμε τη διακυβέρνηση της πατρίδας μας σε ανθρώπους που μας έφεραν 10 εκατομμύρια πρόσφυγες (σ.σ.: ο επίσημος αριθμός των προσφύγων στην Τουρκία είναι 3,4 εκατ.) και πρέπει να προστατεύσουμε τα σύνορά μας».

Ωστόσο, η χθεσινή Εθνική Εορτή της Νεολαίας και του Αθλητισμού στην Τουρκία, που συμπίπτει με τη δική μας Ημέρα Μνήμης της Ποντιακής Γενοκτονίας, έδωσε αφορμή στον Ερντογάν να επιδοθεί σε νέο εθνικιστικό κρεσέντο.