Γιατί οι μέδουσες από την Ερυθρά Θάλασσα έφτασαν στη Ρόδο

Ενα σπάνιο αλλά και σχετικά επικίνδυνο τροπικό είδος, η μέδουσα της Ερυθράς Θάλασσας -γνωστή και ως νομαδική μέδουσα- εντοπίστηκε στις ακτές της Ρόδου φαινόμενο διόλου «περίεργο», σύμφωνα με τους επιστήμονες, αφού είναι άμεσα συνδεδεμένο με την αυξημένη θερμοκρασία που παρατηρήθηκε φέτος στη χώρα μας, απόρροια της κλιματικής αλλαγής.
Με την επιστημονική κοινότητα να «χτυπά» διαρκώς το καμπανάκι του κινδύνου, ζητώντας επειγόντως τη λήψη μέτρων, ήδη οι επιπτώσεις της υπερθέμανσης του πλανήτη είναι ορατές σε κάθε επίπεδο.

«Πρόκειται για ένα τροπικό είδος το οποίο έχει εμφανιστεί στη Μεσόγειο απο τη δεκαετία του ΄70» εξηγεί η Βίβιαν Λουιζίδου, βιολόγος, ωκεανογράφος του Υδροβιολογικού Σταθμού Ρόδου το οποίο κατέγραψε την «μετανάστευση» του συγκεκριμένου τύπου μέδουσας. Ειδικότερα, προσωπικό του εντόπισε τις προηγούμενες ημέρες 4 άτομα του είδους Rhopilema nomadica στον Κόλπο των Τριαντών.

«Οι πρώτες καταγραφές του είδους ήταν απο το Ισραήλ. Μετέπειτα, η εν λόγω μέδουσα ξεκίνησε να διασπείρεται προς τα ανατολικά, έως την Τουρκία, τη Κύπρο, ενώ έκανε κάποιες εμφανίσεις και στην Ελλάδα. Τώρα έχει φτάσει μέχρι την Ιταλία, τη Σαρδηνία και την Τυνησία» αναφέρει η κ. Λουιζίδου.

Σε κάθε περίπτωση, η ξαφνική εισβολή της στα ελληνικά νερά δεν προκαλεί καμία εντύπωση στους ειδικούς. Σύμφωνα με την ωκεανογράφο η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, άρα και της θάλασσας, λόγω της κλιματικής αλλαγής, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για την εμφάνιση τέτοιων εξάρσεων στους πληθυσμούς των μεδουσών.

«Τα προηγούμενα χρόνια κατά τη περίοδο Φεβρουαρίου – Μαρτίου η θερμοκρασία της θάλασσας στις ακτές της Ρόδου ήταν συνήθως στους 16οC βαθμούς, για την ίδια περίοδο φέτος έχουμε παρατηρήσει ότι είναι στους 19οC. Η διαφορά είναι τρεις βαθμοί, μια αρκετά μεγάλη αύξηση, έτσι ώστε τα είδη που αναπαράγονται σε πιο ανοιξιάτικη εποχή να εμφανίζονται απο τώρα. Οπότε, όπως καταλαβαίνετε, η κλιματική αλλαγή είναι εδώ, συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας και καλώς ή κακώς είμαστε μέρος της» λέει η ίδια.

Και συμπληρώνει: «Λόγω της κλιματικής αλλαγής βλέπουμε πολλά τροπικά είδη να εισέρχονται στη Μεσόγειο η οποία σιγά σιγά τροπικοποιείται και βρίσκουν παρόμοιες θερμοκρασίες με τις θάλασσες απο τις οποίες προέρχονται. Κάνουνε πληθυσμούς οι οποίοι εγκαθίστανται στα δικά μας νερά και αναπαράγονται». Φυσικά, διευκρινίζει η κ. Λουιζίδου, η κλιματική αλλαγή δεν έχει να κάνει μόνο με τη θάλασσα.

Ομως, «η θάλασσα επειδή έχει μεγάλη θερμοχωρητικότητα μπορεί να επηρεάσει το κλίμα γενικότερα. Ετσι λοιπόν, βλέπουμε τελευταία οτι έχουμε πιο έντονες βροχοπτώσεις, πιο έντονους και πιο παρατεταμένους καύσωνες το καλοκαίρι. Το 2023 ήταν μια χρονιά με την υψηλότερη θερμοκρασία που καταγράφηκε στην παγκόσμια ιστορία, οπότε είναι κάτι που συμβαίνει. Φυσικά περιμένουμε ακόμη περισσότερα τροπικά είδη να εισέλθουν στα νερά μας και θα πρέπει εγκαίρως να τα εντοπίζουμε έτσι ώστε όταν είναι κάτι ενδημικά επικίνδυνο να το γνωρίζουμε».

Πάντως, δύο ακόμη παράγοντες που συμβάλλουν στην αύξηση του πληθυσμού των μεδουσών είναι η υπεραλίευση καθώς και η μείωση των θαλάσσιων χελωνών, των οποίων οι μέδουσες αποτελούν βασική τροφή.

Η νομαδική μέδουσα έχει ημισφαιρικό σχήμα, διαφανές – γαλαζωπό χρώμα, ενώ η διάμετρός της μπορεί να φτάσει το 1 μέτρο. Στην κάτω επιφάνεια του σώματος υπάρχουν 8 πλοκάμια με νηματοκύστεις, δηλαδή μικρά κεντριά με δηλητήριο, που αν έρθουν σε επαφή με το δέρμα προκαλούν έντονο πόνο, αίσθημα καύσου, κνησμό και ερεθισμό της περιοχής.

Η ύπαρξη των νομαδικών μεδουσών στις ελληνικές ακτές δεν είναι η μοναδική συνέπεια της κλιματικής κρίσης. Είναι και αυτά τα παράξενα… καιρικά γεγονότα που συνέβησαν και συμβαίνουν στη χώρα μας, ενδεικτικά τα πολλά χιόνια που, όπως προκύπτει έπεσαν φέτος στη Νότια και Στερεά Ελλάδα και όχι στη Βόρεια.

«Η παρακολούθηση της έκτασης της χιονοκάλυψης στην Ελλάδα είναι απαραίτητη για την εκτίμηση των αλλαγών που παρατηρούνται λόγω της κλιματικής αλλαγής» αναφέρει σε διαδικτυακή του ανάρτηση ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου, Κώστας Λαγουβάρδος, δημοσιεύοντας το χάρτη για την έκταση της χιονοκάλυψης στη χώρα μας.

Ο χάρτης παρουσιάζει την απόκλιση των ημερών χιονοκάλυψης στην Ελλάδα το 2023, σε σχέση με τη μέση τιμή των τελευταίων 20 ετών. Οι ημέρες χιονοκάλυψης στη Βόρεια Ελλάδα και την Πίνδο ήταν ~15-20 ημέρες λιγότερες από την κανονική τιμή. Οι ημέρες χιονοκάλυψης ήταν περισσότερες από τη μέση τιμή στη Στερεά Ελλάδα και σε περιοχές της Κρήτης, λόγω της κακοκαιρίας «Βαρβάρα» τον Φεβρουάριο του 2023.